پروژه های طرح احیاء و تعادل بخشی آبهای زیر زمینی در شهرستان شبستر

نبود همدلی و همزبانی بین مردم و مسؤلین در دهه های متمادی در امر حفاظت و بهره برداری از منابع آبی ، خشکسالیهای پی در پی ، تغییر الگوی کشت به سوی محصولات با نیاز آبی بالا ، توسعه ناپایدار و نامتوازن بخش کشاورزی یا صنعت و نیز عدم هم سویی و همگرایی اقدامات ادارات و نهادهای ذی مدخل ، باعث تشدید بحران آب در دشتهای شهرستان شبستر همچون سایر نقاط استان و اغلب مناطق کشور شده است.

و در یکی دو سال اخیر ، وضعیّت محسوس دریاچه ارومیّه ، کاهش فاحش آبدهی و خشک شدن چاههای متعدد پروانه دار ، تغییر کیفیّت آبهای زیرزمینی و فرونشست زمین در برخی نقاط و…. کشاورزان و بهره برداران را – هر چند دیر – بر این باور رسانده است که برای حفاظت و بهره برداری صحیح از آب و همچنین برای احیای منابع آبی به خصوص آبهای زیرزمینی بایست چاره اندیشی اساسی نمود.

وزارت نیرو و شرکت مدیریت منابع آب کشور و به تبع آن شرکت های آب منطقه ای و ادارات منابع آب شهرستانها بعد از آنکه سالهای سال ، به دلایل مختلف از جمله عدم همسویی و همراهی بهره برداران توفیق چندانی در حفاظت از منابع آبی نداشته اند ، در اجرای وظایف ذاتی و با درک شرایط بحرانی و نیز با دریافت بارقه های همراهی کشاورزان و بهره برداران ، تدوین طرح احیاء و تعادل بخشی آبهای زیرزمینی را در دستور کار قرار داده ، و پروژه های ۱۵ گانه طرح احیاء و تعادل بخشی آبهای زیرزمینی را در پانزدهمین جلسۀ شورای عالی آب به تصویب رسانده و اجرای آنها را عملیّاتی نموده است .(۱)

از پروژهای طرح مزبور که اجرای آن در شهرستان شبستر آغاز شده است نصب کنتورهای هوشمند آب و برق است که بعد از تنظیم تفاهم نامه بین شرکت های آب منطقه ای و توزیع برق استان ، با همکاری ادارت آب و برق شهرستان و استقبال نمایندگان چاههای کشاورزی شروع شده است. کنتورهای هوشمند جهت اعلام دقیق مصارف آب و برق چاهها در جهت کنترل برداشت ها و مصرف بهینه آب مطابق پروانه های صادره نصب می گردند.

نصب این کنتورهای هوشمند که در عملکرد تقریبا همچون کارت های سوخت کاربرد دارد ، برای رعایت سقف برداشت مطابق با حجم مندرج در پروانه ها – نه صرفا برای رعایت ساعات کارکرد ۲۰۰۰ ساعت – شارژ می گردند ، آغاز گردیده است .

متعاقب خریداری کنتورها با یارانه دولتی و تعیین مهندس مشاور متخصص تهیّه تابلو و نصب کنتورهای هوشمند و بعد از تشکیل شورای حفاظت آب و کارگروه آب کشاورزی شهرستان به ریاست فرماندار و با حضور سایر اعضاء و بررسی ابعاد احتمالی تنش های اجتماعی اجرای پروژه که تصمیمات شایسته اتّخاذ گردید ، اطلاعیّه های اولیّه صادر و بعد از تشکیل جلسات توجیهی متعدد با کشاورزان ،انعقاد عقد قراداد نصب شروع شده و تا اوّل تابستان امسال بالغ بر ۳۰۰ دستگاه کنتور هوشمند – تنها با اخذ فقط هزینه نصب – بر روی چاههای کشاورزی نصب گردیده یا در شرف نصب می باشد.

از دیگر پروژه های طرح احیاء و تعادل بخشی آبهای زیرزمینی ، تقویت اکیپ های گشت و بازرسی تخصصی بخش غیر دولتی علاوه بر بازدیدها و مأموریّت های اداری در جهت “کنترل ، نظارت و مسلوب المنفه نمودن چاههای فاقد پروانه مضّر به مصالح عمومی” می باشد که افزایش اکیپ های گشت اداره منابع آب شبستر به ۲ اکیپ بازرسی در سال ۹۴ در این راستا بوده است.

اکیپ های گشت و بازرسی ضمن گشت زنی و شناسایی و گزارش متخلّفین بخش آب اعمّ از آبهای سطحی و زیرزمینی آماده اخذ گزارشات مردمی به صورت حضوری یا تلفنی (۲۴ ساعته) می باشند تا با کمک و همدلی و عزم همگانی ، عرصه هر چه بیشتر به حفرکنندگان چاههای غیر مجاز و سایر متخلّفین آب تنگتر گشته و با اعمال قانون از منافع عموم کشاورزان و ذینفعان صیانت شود.

در این بخش خلاصه عملکرد اداره منابع آب شبستر در سال ۹۳ و سه ماه اول ۹۴ به شرح ذیل می باشد :

از دیگر اقدامات حفاظت و بهره برداری از منابع آب شهرستان شبستر می توان به تأمین آب واحدهای صنعتی از تغییر نوع مصرف آب از کشاورزی به صنعتی در ۲۸ مورد با حجم قریب به ۹۰ هزار مترمکعب و همچنین تعدیل پروانه های چاههای کشاورزی مجاز و تقلیل بالغ بر ۴۰۰ هزار مترمکعبی پروانه ها اشاره نمود.

در پایان این نوشتار که آغازی است بر سلسه مباحث مرتبط با آب شهرستان شبستر که انشالله ادامه خواهد یافت لازم است یادآوری گردد اجرای طرح های احیاء و تعادل بخشی و نیز اقدامات حفاظتی و جلوگیری از تخلفّات بخش آب اولاّ نیاز به همکاری و عزم عمومی کشاورزان و بهره برداران و اهالی شریف شهرستان شبستر به خصوص نخبگان ، فرهنگیان ، اصحاب رسانه ، سازمان های مردم نهاد ، دانشجویان ، دانش آموزان و کلیّه اقشار پیشرو جامعه داشته و ثانیاّ همکاری و هماهنگی مسؤلین و نهادهای دخیل در امر را مطالبه می کند ، کما اینکه اقدامات انجام یافتۀ صدرالذکر در سایه همدلی و حمایت های بی شائبه اعضای شورای حفاظت از منابع آب شهرستان شبستر از جمله فرمانداری ، دادگستری ، نیروی انتظامی ، جهاد کشاورزی و … انجام پدیرفته است و انشالله با دعای خیر مردم به ویژه کشاورزان زحمتکش به نحو مطلوب تر تداوم خواهد یافت . (۲)

ساسان نویدی – رئیس اداره منابع آب شهرستان شبستر

++++++++++++++++++++++++++++++++++++

1. شورای عالی آب کشور به ریاست رئیس جمهور یا معاون اوّل ایشان ، متشّکل از وزرای نیرو،جهادکشاورزی، کشور، معاون برنامه ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور ، رئیس سازمان محیط زیست کشور ، نماینده ناظر مجلس شورای اسلامی و …. تشکیل گردیده و به منظور هماهنگی و سیاست گذاری کلان در زمینه تأمین ، توزیع و مصرف آب کشور اتخّاذ تصمیم می نماید.
2. بند ۱۰ مصوّبات پانزدهمین جلسه شورای عالی آب : “کلیّه وزارتخانه ها و دستگاههای اجرایی و قضایی و انتظامی موظّفند جهت عملیّاتی نمودن پروژه های طرح احیاء و تعادل بخشی آبهای زیرزمینی با وزارت نیرو همکاری نمایند.”