در فرهنگ فارسی عمید ، محیط زیست این گونه تعریف شده است:" جایی که انسان در آن زندگی می کند اعم از کشوریا شهر یا جامعه یا خانواده" و طبق تعریف آکسفورد محیط زیست عبارت است از دنیای طبیعی-به عنوان یک کلیت ، یا مکان جغرافیایی خاص – که انسان و گیاهان در آن زندگی می کنند. براین اساس رابطه انسان با محیط و اندیشیدن به محیط زیست به قدمت تاریخ زندگی بشر درروی کره زمین می رسد.
بررسی اجمالی سرگذشت انسان نشان می دهد که تعامل بشر به عنوان جزئی از طبیعت با محیط پیرامونش ، سه مرحله را شامل می شود: 1- دوران تسلط طبیعت بر انسان که دربرگیرنده عصری است که در آن بشر کاملاً مقهور طبیعت بوده و قادر نیست دخل و تصرفی در طبیعت انجام دهد .2-دوران تسلط انسان برطبیعت : که در برگیرنده عصر ایجاد تمدن های صنعتی است .3-دوران تعامل و همرایی انسان و طبیعت که دربرگیرنده عصر آگاهی ، تعامل و همزیستی با طبیعت است (فیروزی ، 2005) با توجه به اینکهکشور ما جزوء کشورهای در حال توسعه است و صنعتی شدن نیز جزئی از توسعه است، لذا در حال حاضر در مرحله دوم تعامل بشر با طبیعت به سر می برد از این رو تسلط انسان بر محیط طبیعت سبب ایجاد چالش های زیست محیطی فراوان شده و تعادل اکولوژیک محیط زیست را برهم زده است .
طرفداران توسعه اعتقاد دارند که سلامت اقتصاد ی- اجتماعی و پیشرفت ، شرط رفاه مردم و شکوفایی تمدن است . درحالی که انسان به طور طبیعی نیاز به اسکان و فراهم کردن شرایط مطلوب برای زندگی و بقا دارد، تسهیل رشد و توسعه اقتصادی نیازمند همیاری جمعی و ارتباطات فرهنگی و ناگزیر مستلزم زندگی اجتماعی است. ولی تولید پسماندها انسانی و صنعتی در مقیاس کلان از ویژگی زندگی شهری و رفاه است لذا پارادوکس توسعه – محیط از این مقطع آغاز می شود چراکه محیط زیست دنیای طبیعی و محل زندگی جانداران و موجودات را تامین می کند در حالی که شهرنشینی و توسعه شهری با هدف ایجاد مکانی مناسب برای رشد و توسعه و رفاه انسان است . غافل از اینکه رشد شتابان و افسار گسیخته مصرف گرایی موجبات بلعیدن منابع زیست محیطی که متعلق به تمام نسل هااست را فراهم نموده است و درادامه جهان را با مشکل تخریب محیط زیست و از بین رفتن منابع زیست محیطی ، گرم شدن زمین ، انتشار گازهای گلخانه ای و کاهش منابع آب و غیره مواجه خواهد نمود.
برپایه گزارش سازمان همکاری اقتصادی و توسعه در سال 2001، تقریبا تمامی عوامل تشکیل دهنده محیط زیست نظیرآب، خاک و هوا تحت تاثیر فعالیت های انسان و توسعه های شهری ، روستایی و صنعتی قرارگرفته اند.تاثیرات فعالیت های انسان برروی آب ها منجر به مصرف بیش از حد و ازبین رفتن منابع آن، و آلودگی آب های سطحی و زیرزمینی شده است و این درحالیست که امروزه تامین آب شیرین برای کشورها به بحران جدی تبدیل شده و در صورت ادامه روند کنونی و عدم برنامه ریزی و اقدامات مناسب ، در سال های آتی جمعیت کثیری از افراد در دنیا با کمبود آب شرب و آشامیدنی مواجه خواهند شد.
منابع:
