گسترش فناوری های ارتباطی و افزایش روزافزون نفوذ رسانه های جمعی در ابعاد گوناگون زندگی، بویژه نقش آنها در شکل گیری و هدایت پدیده های مهم فرهنگی و اجتماعی، مانند سبک های جدید زندگی و الگوهای مصرفی و ساز و کارهای تأثیرگذاری رسانه ها بر نگرش ها و رفتارهای مخاطبان، موضوعاتی هستند که امروزه در خصوص ارتباط متعامل رسانه ها و مصرف مورد توجه قرار می گیرند.
تعادل در رفتار اقتصادی و اجتماعی که عمل بر اساس ضرورت ها و نیازها در زندگی فردی و اجتماعی است، موجب قوام و اعتدال در جامعه می شود. در این میان اهمیت توجه به مصرف بهینه منابع آبی، به عنوان یکی از عناصر حیاتی بقا و زیربنای توسعه پایدار جامعه بر هیچکس پوشیده نیست.
رویکردهای رسانه در الگو سازی اقتصادی و فرهنگی و تعدیل رفتارهای اقتصادی با تاکید بر اثرات متقابل فرهنگ و اقتصاد و معرفی الگوی مصرف به عنوان موضوعی دارای وجوه فرهنگی و اقتصادی می تواند در بیان اهمیت و ضرورت اصلاح الگوی مصرف به منزله وظیفه ای دینی و ملی از یک سو و رسالت و پدیده ای اقتصادی – اجتماعی از سوی دیگر اثرگذار باشد.
از این رو رسانه ها می توانند از طریق دو راه به فرهنگ سازی مصرف بهینه آب یاری نمایند:
1- آموزش دهی و افزایش سواد رسانه ای مردم برای درک صحیح وضعیت موجود و تمییز واقعیت از تصویرهای غیرواقعی و اخبار جعلی و دلسردکننده یا برعکس نوید بخش بی پایان بودن منابع آبی
2- برنامه ریزی متناسب با شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مبتنی بر اهداف رسانه و تأمین نیازهای واقعی مخاطبان و کسب رضایت آنان با تأکید بر بهره مندی کافی و بدون اسراف از منابع آبی
موضوع دیگری که فضای رسانه ای عصر جدید را متحول نموده، تولد رسانه های مجازی است. امروزه با قدرت گرفتن اینترنت در حوزه فردی انسانها و برد قابل توجه آن در فضای مجازی، شاهد در هم شکستن مرزهای رسمی رسانه ها هستیم، به گونه ای که گفته می شود هر فرد در جهان حاضر، یک رسانه محسوب می شود. قدرت نفوذ اینفلوئنسرها در ایجاد چالش هایی که گاه بی معنی و گاه با توجه به موضوعاتی اساسی به راه می افتند، انکارنشدنی است که می تواند به عنوان قابلیتی جدی و پرمخاطب مورد توجه برنامه های فرهنگ سازی قرار گیرد. البته این بخش از فرایند فرهنگ سازی، به دلیل وجود حاشیه هایی که معمولا در حواشی زندگی اینفلوئنسرها وجود دارد و ریسک بالای ناشی از آن، کمتر مورد توجه قرار می گیرد و شاید به همین دلیل است که نمی توان روی تأثیرگذاری طولانی مدت و پایدار آنها حساب کرد.
در مجموع درخصوص موضوع آب، رسانه ها می توانند با شفاف سازی وضعیت موجود منابع آبی، تصویری واقعی از وضعیت موجود با تأکید بر محدودیت های این منابع ارائه نموده و انتظارات مردم در خصوص مصرف، بویژه در بخش کشاورزی را ، که به لحاظ کمی بیشترین سهم مصرف این منابع را به خوداختصاص می دهد، تعدیل نمایند.
بر این اساس آگاهی از وضعیت موجود و شناخت محدودیت ها به عنوان مرحله ای شناختی، برای آمادگی ذهنی مصرف کنندگان به منظور ورود به مرحله عملی و رفتاری، ضرورتی است که رسانه ها به عنوان بهترین مجرای انتقال این پیام همواره مد نظر بوده و از اهمیت نقش آنان هرگز کاسته نخواهد شد.
از سوی دیگر بیدارسازی احساس مسئولیت اجتماعی نسبت به ثروت ها و ذخایری که همه روزه بخشی از آن به صورت جبران ناپذیری به دلیل استفاده نادرست، آلودگی منابع و سایر دلایل در حال نابودی است، و احساس مسئولیت در قبال سهم آیندگان از این ذخایر بی بدیل و رو به اتمام، برای ایجاد تغییر ذهنی و رفتاری، حلقه مفقوده ای است که به نظر می رسد در خصوص برخی رسانه های معدود، گام اول باید درون ساختار خود رسانه صورت گیرد تا باور عمومی را نیز با این حقیقت همراه سازد.
خلاصه آن که داستان آگاهی رسانی و رسانه، داستان آب و رود است که این رود، اگر در مسیر صحیح خود به صورت پیوسته و پویا جریان داشته باشد، می تواند ضامن حیات و آبادانی باشد.
ان شاءالله.
