هنر محیطی راهی برای نجات آب و طبیعت

هنر به عنوان جوهره ای آسمانی در وجود بشر، همواره بیانگر دردها، رنجها، علائق، ترس ها و سایر احساسات و عواطف بشری بوده است.

در این میان طبیعت نیز الهام‌بخش هنرمندان بسیاری بوده و هست. هنرمندانی که در حوزه‌های کاری مختلف، یا طبیعت را دست مایه کار خود قرار داده و یا با الهام از ویژگی‌های آن، خالق آثار ارزشمندی بودند. .

استفاده از عناصر چهارگانه طبیعت در آثار هنرمندان هنرمحیطی از نخستین کارهای این هنرمندان که ما امروز با عنوان لندآرت از آن یاد می‌کنیم به چشم می‌خورد و هنرمندان مختلفی با رویکردهای گوناگون به استفاده از این عناصر پرداخته‌اند. بنابراین حضور در طبیعت و استفاده از عناصر آن را می‌توان یک ویژگی عام برای بیشتر آثار هنر محیطی از نخستین نمونه‌ها تا جدیدترین آثار دانست اما این ویژگی مشترک لزوماً به ایجاد معنا و نگاه مشترکی نمی‌انجامد و همین امر موجب شده است تا گرایش‌های مختلف هنر محیطی پدید آید.

هنر محیطی هنری است که هنرمندان در محیط طبیعی از عناصر طبیعی به منظور آفرینش آثار هنری خود استفاده می کنند. این آثار غالبا چیدمانهایی وابسته به مکان (Site Specific Installation) هستند. گاهی اوقات ممکن است هنرمندان عناصر یا اشیایی را به طبیعت بیاورند وچیدمان انجام دهند. در بسیاری از موارد می توان دید که هنر محیطی با هنر اجرا (performance) و هنر بدن (Body Art)  ترکیب شده اند. هنرمندان در طبیعت یا حتی در محیطهای (فضاهای) شهری ممکن است اشیاء یا حتی زباله هایی را که مردم در طبیعت اطرافشان باقی می گذارند به منظور آفرینش آثار هنری مورد استفاده قرار دهند.

در گذشته، عناصر طبیعی همچون مقدسات محسوب می شدند. امروزه چنین عقایدی نادر و کم هستند و فن آوری مدرن بر ما مسلط شده است. روزگاری انسان سرنوشت و آینده اش را در آسمان می دید ولی اکنون از طریق فن آوری های جدید, زمین را از آسمان می بینیم. در حال حاضر این ضرورت وجود دارد که ما آئین های گذشته را دوباره احیاء کنیم و برای عناصر طبیعت احترام قائل شویم.

در دنیای کنونی تهدیدها، نگرانی ها،حسرت ها و آرزوهای زیادی وجود دارند. بسیاری از اندیشمندان و دانشمندان علوم صرفا از اینکه چگونه ما به حیاتمان آسیب می رسانیم آگاهی می دهند و اینکه عواقب آن چه خواهد بود مطلع می کنند. من احساس می کنم هنر صرفا برای قشری روشنفکر نیست و نباید در انزوا باشد: این خود نشان خواهد داد که نتیجه آن چه خواهد شد. من احساس می کنم که هنر فقط برای روشنفکران نیست، و نباید در انزوا بماند: این خود خطر بلایای زیست محیطی را نشان می دهد. شایسته است که این مسئله را به حیطه رسانه های کلان بیاوریم. در مقیاسی که مردم در گوشه و کنار جهان بتوانند به ابعاد آن پی ببرند. 

 به جای نابود کردن و آلوده کردن منابع طبیعی، امروزه انسانها بیشتر از همیشه نیاز دارند به طبیعت احترام بگذارند. نابودی طبیعت نابودی ارزش های انسانی است, زیرا که انسانها خودشان بخشی از طبیعت هستند.

 در بسیاری از جوامع از جمله کشور من ایران ما شاهد آن هستیم که با شتاب صنایع شکل می گیرد.  ما به صنعت دسترسی پیدا کرده ایم، اما به طور کامل نیاموختیم چگونه با عواقب مخرب آن بر محیط روبرو مقابله کنیم. صنایع مدرن مواد خصوصا" شیمیائی را به طریقی متفاوت از گذشته مورد استفاده قرار می دهند. به همین علت در بسیاری از نقاط جهان, طبیعت آلوده می شود. تولیدات سنتی پیامدشان آلودگی نبود. اما مواد شیمیائی امروزی که منجر به آلودگی طبیعت می شوند غیر قابل بازیافت هستند.

هنر هنرمندان محیطی می تواند زشتی جنگ ها، ترورها و بحرانهای زیست محیطی را بهتر از هر رسانه ای دیگر نشان دهد. زبان هنر محیطی هیچ مرزی نمیشناسد و توسط مردم هر فرهنگی قابل درک است. از اینرو هنر محیطی نیاز امروز و فرداست.

در شرکت آب منطقه ای آذربایجان شرقی نیز جشنواره ای به نام "مهرآب" با موضوع آب، بحرانهای آبی و دریاچه ارومیه برگزار شد که با حضور گسترده هنرمندان سراسر کشور، موجب خلق آثار ارزشمند زیادی شد که دستمایه بسیاری از فعالیتهای فرهنگی بعدی قرار گرفت.

این نوشته به نوعی فراخوانی برای حضور هنرمندان در عرصه نجات آب و طبیعت و یادآوری دوباره ارزش واهمیت این نعمات الهی از مجرای جادویی به نام هنر است.

امیدواریم دوستان هنرمند آب و طبیعت در تمام رشته های هنری، ما را در راه حفاظت از این منبع بی بدیل یاری کنند.